"Η Ελευθερία που οδηγεί τον λαό": Η κρυφή ιστορία πίσω από τον πιο γνωστό γαλλικό πίνακα στον κόσμο (pics)

Ελένη Λυμπεροπούλου

Ο Ευγένιος Ντελακρουά (1798-1863) γεννημένος στην Γαλλία του 19ου αιώνα, σε περίοδο μεγάλων μεταρρυθμίσεων κατάφερε σε μικρό χρονικό διάστημα να ανελιχθεί καλλιτεχνικά και να χαρακτηριστεί ο κύριος εκπρόσωπος του ρομαντισμού στην Γαλλία. Ήδη από μικρή ηλικία, ο ίδιος έλαβε παιδεία ανάλογη των καλλιτεχνικών του δεξιοτήτων. Στα δεκαεφτά του και υστέρα από την αναγνώριση της αριστείας του στην ζωγραφική, ο Ντελακρουά ξεκίνησε την φοίτηση του στο στούντιο του Pierre Guerin, η καθοδήγηση του οποίου του έδωσε σημαντικά εφόδια για την εισαγωγή του στην Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού το 1816. 

Αυτό θα σηματοδοτούσε την αρχή της καριέρας του, με κυριότερο σημείο την πρώτη του έκθεση, που πραγματοποιήθηκε στο Σαλόν του Παρισιού το 1822. Ανάμεσα στους γνωστούς του πίνακες βρίσκονται: “Ο θάνατος του Σαρδανάπαλου (1827)”, “Η σφαγή της Χίου (1824)”, “Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου (1826)”, “Γυναίκες του Αλγερίου (1834)” κι άλλοι πολλοί.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ

Ένας από τους διασημότερους πίνακες του Ντελακρούα είναι “ Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό”. Στον πίνακα παρουσιάζεται ο επαναστατημένος λαός του Παρισιού, οδηγούμενος στην μάχη από την προσωποποιημένη Ελευθερία. Το ιστορικό υπόβαθρο πίσω από τον πίνακα αφορά την επανάσταση του λαού του Παρισιού, διάρκειας τριών ημερών, οι επονομαζόμενες “Τρείς Ένδοξες Ημέρες” (Ιούλιος 27/28/29 1830). Ήταν η δεύτερη Γαλλική Επανάσταση, στην οποία οι Γάλλοι επαναστάτησαν κατά του Βασιλιά Καρόλου Ι’, ο οποίος αποφάσισε να περιορίσει την ελευθερία του λαού του με το να κηρύξει την απόλυτη κυριαρχία του ίδιου.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΙΝΑΚΑ

Ο πίνακας παρουσιάζεται να έχει μια πυραμοειδή σύνθεση, με τα νεκρά σώματα να αποτελούν την βάση και τον περήφανο κυματισμό της γαλλικής σημαίας να αποτελεί την κορυφή. Η επιλογή αυτής της σύνθεσης αποτελεί μια ισορροπία μεταξύ του χάους και της ενέργειας. Από την μία, στο πάτωμα κείτονται άψυχα νεκρά σώματα δηλώνοντας το χάος που επικρατούσε και, από την άλλη, η αγέρωχη Ελευθερία στέκεται περήφανη.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Η γυναικεία μορφή τραβάει το βλέμμα του θεατή κατευθείαν. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ζωγράφος δεν είχε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο στο μυαλό του καθώς ζωγράφιζε τον πίνακα, ούτε υπήρξε κάποια γυναίκα που έτρεχε μισόγυμνη ανάμεσα στον επαναστατημένο λαό. Η μορφή της παρουσιάζει μια αλληγορία η οποία έχει σκοπό να αποκαλύψει μια ηθική ή πολιτική ιδέα και γι αυτο μπορεί να παρουσιάζει κάποιες ομοιότητες με το άγαλμα της Ελευθερίας των Ηνωμένων Πολιτειών, χωρίς όμως να έχουν κοινά χαρακτηριστικά.

Εξωτερικά η γυναικεία μορφή φέρει τα χαρακτηριστικά των ελληνορωμαϊκών αγαλμάτων με την ίσια μύτη, τα παχουλά/ ζουμερά χείλη της και το απαλό σαγόνι της. Ακόμα και οι ενυδατικές επιλογές της Ελευθερίας παραπέμπουν σε ελληνορωμαϊκές καταβολές. Πιο συγκεκριμένα, το Φρυγικό καπέλο που βρίσκεται στα μαλλιά της, το οποίο στην αρχαία Ρώμη αποτελούσε σύμβολο των δούλων που είχαν κερδίσει την ελευθερία τους. Ακόμα και το φόρεμα μας μας παραπέμπει σε αρχαία θεότητα. Σκοπός του Ντελακρούα ήταν να τιμήσει την Ελλάδα, από την οποία γεννήθηκε η δημοκρατία, αλλά και την Ρώμη με την πολιτειακή της παράδοση.

ΟΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ

Πίσω από την Ελευθερία παρατηρούνται διάφορες αντρικές φιγούρες από αντίθετες τάξεις. Ο άνδρας στα αριστερά φαίνεται να φοράει ποδιά, μια μπλούζα της δουλείας και ναυτικό παντελόνι, στοιχεία που υποδηλώνουν την ταπεινή καταγωγή του και την εργασία του σε κάποιο εργοστάσιο. Στο αριστερό του χέρι κρατάει ένα σπαθί, το οποίο ήταν συνηθισμένο όπλο κατά την διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων και γύρω από την μέση του είναι στερεωμένο με μαντήλι και ένα όπλο.

Στα δεξιά του παρουσιάζεται μια εντελώς διαφορετική μορφή. Ένας νεαρός άνδρας στέκεται δίπλα του και φοράει ένα μαύρο καπέλο, ένα άσπρο πουκάμισο με ανοιχτό γιακά και λαιμοδέτη, και ένα μαύρο παλτό με ένα κυνηγετικό όπλο στο χέρι. Συγκρίνοντας τις δύο αυτές μορφές συμπεραίνουμε ότι η επανάσταση αυτή δεν ήταν ένας ταξικός πόλεμος, αλλά μια συνένωση ανθρώπων, οι οποίοι πολεμούσαν ενάντια σε έναν κοινό σκοπό, την καταπολέμηση της βασιλικής καταπίεσης.

1. Το μαντήλι φέρει ομοιότητες με αυτό του François Athannase de Charette de la Contrie, ένας γαλλο-βρετανός βασιλικός στρατιώτης, ο οποίος πρωτοστάτησε σε μια επανάσταση κατά της πρώτης κυβέρνησης της Γαλλίας. Ακόμα και διαφορετικές ηλικίες παρουσιάζονται ανάμεσα στους επαναστατημένους, με δύο νεαρά αγόρια να συμμετέχουν εξίσου στον πόλεμο. Η πιο αξιοσημείωτη φιγούρα είναι αυτή του παιδιού στα δεξιά. Κρατάει δυο πιστόλια, φοράει faluche, καπέλο που φορούσαν οι μαθητές στην Γαλλία και κουβαλάει μια τσάντα. Ο Βίκτωρ Ουγκό, εμπνευσμένος από τον πίνακα και συγκεκριμένα από το αγόρι αυτό, δημιούργησε τον χαρακτήρα του Γαβριά στο βιβλίο του “Οι Άθλιοι”.

Στο έδαφος παρατηρούνται νεκρά σώματα εκ των οποίων, άλλοι ήταν μέλη του στρατού, με βάση την ενδυμασία τους κι άλλοι απλοί πολίτες, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της επανάστασης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο άνδρας στην γωνία αριστερά, ο οποίος από την μέση και κάτω δεν φοράει παντελόνι παρα μόνο μια μπλούζα του ύπνου, πράγμα που υποδηλώνει ότι μάλλον οι βασιλικοί τον έσυραν από το κρεβάτι του δείχνοντάς την τραγική του μοίρα.

Ο πίνακας ολοκληρώθηκε, την ίδια εποχή του 1830 με διαστάσεις 2.6 x 3.25μ και δεν ήταν διαθέσιμος στο κοινό μέχρι το 1831 στο Σαλόν (το Σαλόν, ξεκίνησε το 1667 κι ήταν η επίσημη έκθεση ζωγραφικής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Παρισιού.) Τότε ο πίνακας ονομαζόταν “Σκηνές απο τα οδοφράγματα”. Όμως 7 χρόνια μετά τον θάνατο του Ντελακρουά, ο πίνακας ονομάστηκε από το Μουσείο του Λούβρου “Η Ελευθερία οδηγεί τον Λαό”.

                                                                                ΠΗΓΕΣ

https://www.khanacademy.org/humanities/ap-art-history/later-europe-and-a

mericas/enlightenment-revolution/a/delacroix-liberty-leading

https://www.pariscityvision.com/en/paris/museums/louvre-museum/eugene-

delacroix-lliberty-leading-the-people

https://blog.artsper.com/en/a-closer-look/art-analysis-liberty-leading-the-pe

ople-by-eugene-delacroix/

https://www.nationalgallery.org.uk/artists/eugene-delacroix