Οι περιπέτειες του ναυάρχου Νέαρχου: Όταν ο στόλος του Μ. Αλέξανδρου ναυμάχησε με... φάλαινες (pics)

Ευστράτιος Βάθης

Ο ΝΕΑΡΧΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΛΑΙΝΕΣ

 Ευρισκόμεθα στο 325ΠΧ. Μετά την εκστρατεία στην Παντζάμπ, στην Ινδία και την άρνηση της Πανελλήνιας στρατιάς να προελάσει ανατολικότερα, ο Βασιλεύς Αλέξανδρος εκστρατεύει κατά μήκους του Ινδού. Αφού εκείνος αφίχθη στα Πάτταλα, σχεδιάζει την επιστροφή του στρατεύματος. Το στράτευμα θα είναι κεχωρισμένο σε τρία τμήματα. Το ένα με τον Αλέξανδρο θα λάβει χερσαία κατεύθυνση από την Καραμανία μέχρι την Έρημο της Γεδρωσίας για να φθάσει στην χώρα των Ιχθυοφάγων, και να καταφθάσει στα Σούσα. Το δεύτερο τμήμα διοικούμενο υπό του Κρατερού, θα λάβει πορεία βορειοτέρας κατευθύνσεως. Ο δε Νέαρχος, τελώντας χρέη ναυάρχου θα πορευθεί πλωτά κατά μήκος του Ινδού, και ύστερον δια θαλάσσης προς τον Ινδικό Ωκεανό, ούτως ώστε, να οδεύσει τον στόλο μέχρι τον Περσικό κόλπο εντός των στενών του Ορμούζ.[1]

  Επικεφαλής  του στόλου ετέθη ο Νέαρχος ο Κρής. Καταγόμενος από την Κρήτη, θα πολιτογραφηθεί ως Μακεδών πολίτης. Από την αρχή της ζωής του, στα παιδικά του χρόνια, θα τα περάσει στην Αμφίπολη με την οικογένειά του. Φοίτησε μαζί με τον Αλέξανδρο και τους άλλους αξιωματικούς, στην σχολή της Μιέζης, όπου δίδασκε ο  φιλόσοφος Αριστοτέλης. Αργότερα, μετέσχε ως επικεφαλής των ναυτικών δυνάμεων στην Πανελλήνια εκστρατεία εναντίων των Περσών. Ο στόλος, δεν χρησιμοποιήθηκε αρκετά σε επιχειρήσεις, αλλά παρείχε ναυτική κάλυψη σε εκπορθήσεις πόλεων όπως την Μίλητο ή την Τύρο.[2] [3]

Αφού προηγήθησαν τα ανωτέρω, ας εστιασθεί το κείμενο στον Νεάρχειο περίπλου.

Αφετηρία τους ήταν ένας ναύσταθμος στις εκβολές του Ινδού ποταμού. Έπλευσαν 100 στάδια στην περιοχή, καλούμενη Στούρα και τριάντα στάδια στην Καυμάνα. Ύστερα έπλευσαν 150 στάδια στην Κρώκαλα και έπειτα έμειναν στον κόλπο της χώρας των Αραβίων για 24 ημέρες στον Είρο. Την  25^η, αφίχθησαν πλεούμενοι στα Σάραγγα και μετά στα Μουντοβάρα. Εντός τριημέρου, διένυσαν απόσταση από τα Μουντοβάρα, για να αφιχθούν στα Πάγαλα όπου και σήμαινε την εισδοχή τους στην χώρα των Ωρειτών. Διένυσαν απόσταση 430 σταδίων και προσάραξαν στα  Κάβανα. Δεδομένης ωστόσο της ισχυρής πνοής ανέμων ανεχώρησαν τα μεσάνυχτα και έπλευσαν προς Κώκαλα, απέχοντας 260 στάδια. Ύστερα, διένυσαν 500 στάδια και κατέφθασαν στην Τόμηρο. Επισκεύασαν τα πλοία τους, και 6 ημέρες αργότερα  σταθμεύσανε στα Βαγίσαρα. Διανύοντας 600 Στάδια και μετά από 200, έφθασαν στην Κόλπα. Ορμώμενοι από εκεί, διένυσαν  600 στάδια φθανοντας στα Κάλιμα. Μετά από 100 Στάδια έφθασαν στην Καρνίνη. Την επομένη προσάραξαν στην Καρβίδα διανύοντας 200 στάδια.

 Παραπλέοντας στην Μοσάρνα, βρήκαν νερό και πήραν μαζί τους έναν εντόπιο για πλοηγό, ονόματι Υδράκη. Τώρα ο στόλος θα κατευθυνθεί προς Περσικό Κόλπο. Διανύεται απόσταση 750 σταδίων και ο στόλος σταθμεύει στο Βάλωμο. Ύστερα από 240 στάδια αφίχθησαν στα Δενδρόβοσα και έπειτα από 430 στάδια στον Κώφαντα. Εκεί ευρέθησαν πηγές ύδατος όπου και οι Μακεδόνες προμηθεύτηκαν. 800 στάδια μετά, έφθασαν στην Κύιζα, τοποθεσία που περιλάμβανε καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

  Όταν ανεχώρησαν από την Κύιζα, το χάραμα, είδαν μία στήλη νερού, να ξεπετάγεται από την θάλασσα. Επρόκειτο για Φάλαινες. Τα πληρώματα  πανικοβλήθηκαν τόσο που τους έπεσαν τα κουπιά από τα χέρια. Ο Νέαρχος, δεν κάθισε άναυδος.  Μετακινούταν σε όλη την νηοπομπή και εμψύχωνε το ηθικό των συστρατιωτών του. Έδωσε εντολή να παραταχθούν όπως τις ναυμαχίες, να αλαλάξουν ταυτόχρονα, κτυπώντας τα κουπιά τους, και έχοντας ταχεία ορμή. Οι ναύτες αναθάρρησαν και ξεκίνησε η σύμπλευση των πλοίων. Όταν τα κήτη πλησίασαν εδόθη το σύνθημα, σήμαναν με τις Σάλπιγγες και αλαλάζοντες κωπηλατούσαν δυνατά. Μόλις οι φάλαινες βρίσκονταν σε απόσταση αναπνοής με τις πλώρες των πλοίων τρόμαξαν και βούτηξαν κάτω από την επιφάνεια της θαλάσσης. Ωστόσο, εκείνα ξεφύσησαν δυνατά,  και  εξήλθαν από την επιφάνεια φυσώντας νερό. Ύστερα απομακρύνθηκαν.  Όλος ο στόλος επιδοκίμασε σφοδρά τον Νέαρχο που τους απήλλαξε από αναπόφευκτη καταστροφή. [4] [5] [6]

  Ο στόλος πέραν των τετρακοσίων σταδίων, προσάραξε στα Δασάγειρα, περιοχή νομάδων. Όταν έφυγαν είδαν μία νήσο κεκλημένη ως Νήσος του Ηλίου. Κανείς δεν πλησίαζε την νήσο διότι σύμφωνα με τους ντόπιους, όποιος πατούσε εκεί, εκείνος ως δια μαγείας θα εξαφανίχοταν. Ο Νέαρχος,  διέταξε μία τριακόντορο με ναύτες να πλησιάσουν την νήσο. Άπαντες δείλιασαν. Τότε ανέλαβε προσωπικώς το εγχείρημα. Πήγε ο ίδιος εκεί, και ανάγκασε τους ναύτες να πλησιάσουν. Όχι μόνο πλησίασε ο Νέαρχος την νήσο, αλλά και πάτησε πάνω στην ακτή της. Όλες οι φήμες καταρρίφθηκαν.[7] [8]

 Ύστερα από μέρες, τα πλοία προσάραξαν στην στεριά για να βρουν νερό. Εκεί οι Μακεδόνες βρήκαν έναν άνδρα ο οποίος είχε Ελληνική φυσιογνωμία, Ελληνική ενδυμασία, Ελληνική λαλιά.  Όταν το κατάλαβαν έβαλαν τα κλάματα.

 "ἐνθαῦτα ἐκβαίνουσί τε ἐκ τῶν νεῶν καὶ ἀπὸ τῶν πολλῶν πόνων ἄσμενοι ἀνεπαύοντο, μεμνημένοι ὅσα κακὰ κατὰ τὴν θάλασσαν πεπονθότες ἦσαν καὶ πρὸς τῇ γῇ τῇ Ἰχθυοφάγων, τήν τε ἐρημίην τῆς χώρης, καὶ τοὺς ἀνθρώπους ὅκως θηριώδεες, καὶ τὰς σφῶν ἀπορίας ἐπιλεγόμενοι. καί τινες αὐτῶν ἀπὸ θαλάσσης ἐς τὸ πρόσω ἀνῆλθον, ἀποσκεδασθέντες τῆς στρατιῆς κατὰ ζήτησιν ἄλλος ἄλλου. ἐνθαῦτα ἄνθρωπός σφισιν ὤφθη χλαμύδα τε φορέων Ἑλληνικὴν καὶ τὰ ἄλλα ὡς Ἕλλην ἐσκευασμένος, καὶ φωνὴν Ἑλλάδα ἐφώνεε. τοῦτον οἱ πρῶτοι ἰδόντες δακρῦσαι ἔλεγον: οὕτω τι παράλογόν σφισι φανῆναι ἐκ τῶν τοσῶνδε κακῶν Ἕλληνα μὲν ἄνθρωπον ἰδεῖν, Ἑλλάδος δὲ φωνῆς ἀκοῦσαι.  ἐπηρώτων τε ὁκόθεν ἥκοι καὶ ὅστις ἐών: ὃ δὲ ἀπὸ τοῦ στρατοπέδου τοῦ Ἀλεξάνδρου ἀποσκεδασθῆναι ἔλεγε, καὶ εἶναι οὐ πόρρω τὸ στρατόπεδον καὶ αὐτὸν Ἀλέξανδρον."

  Τους είπε ότι ήταν από το στρατόπεδο του Αλεξάνδρου. Ο Νέαρχος τότε και ο υποναύαρχος Αρχίας πήγαν μετά συνοδείας στον Αλέξανδρο. Μόλις είδε τον Νέαρχο τον υπεδέχθη μετά κλαυθμών και οδυρμών.[9] Του διηγήθηκε τις περιπέτειές του. Αφού αποκατεστάθη η επικοινωνία, ο στόλος κατευθύνθηκε προς τον Περσικό κόλπο.

 

ΠΗΓΕΣ

Αρριανός, Άπαντα, Αλεξάνδτου Ανάβασις βιβλία Ε΄ και ΣΤ΄, εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 1992

Αρριανός, Άπαντα, Αλεξάνδρου Ανάβασις βιβλίο Ζ΄ και Ινδική, εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 1992

Διόδωρος Σικελιώτης, Άπαντα, Βιβλιοθήκης Ιστορικής βίβλος επτακαιδεκάτη, εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 1998

Στράβων, Άπαντα, Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΕ’, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 1994

Κούρτιος Κόιντος Ρούφος, Η Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αθήνα, 1993

Πλούταρχος, Άπαντα, Βίοι Παράλληλοι,17 Αλέξανδρος- Καίσαρ, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 1993

Ιουστίνος, Επιτομή Φιλιππικών Ιστοριών, εκδόσεις Άμμων, Αθήνα, 2019-2020

---

[1] Αρριανού, Αλεξάνδρου Ανάβασις ΣΤ΄,19 και 28

[2] Αρριανού, Αλεξάνδρου Ανάβασις Α΄, 18

[3] Αρριανού, Αλεξάνδρου Ανάβασις Β΄,23

[4] Φλαβίου Αρριανού, Ινδική,30

[5] Διοδώρου Σικελιώτου, Βιβλιοθήκης Ιστορικής, 106, 6-7

[6] Στράβωνος, Γεωγραφικά, ΙΙ,12

[7] Φλαβίου Αρριανού, Ινδική,32

[8]  Στράβωνος, Γεωγραφικά, 30

[9]  Φλαβίου Αρριανού, Ινδική,33

 Ακολουθήστε το "Εξιστορώντας" στην σελίδα μας στο Facebook, στο προφίλ μας στο Instagarm και κάντε εγγραφή στο κανάλι μας στο YouTube ώστε να μην χάνετε τα νεότερα ιστορικά μας άρθρα και τις συνεντεύξεις μας.