Η Μάχη στα Καταλαυνικά Πεδία - Tο τέλος των Ούννων και η περίοδος... χάριτος της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

 

Φωκίων Δανιηλίδης 

Γνωρίζουμε ότι, αφού πολιόρκησε την Λωρραίνη, ο Αττίλας αρχικά υποχώρισε, μέχρι που ένα μέρος των τειχών καταρρέει. Τότε εισήλθε στην πόλη και οι ο πληθυσμός της σκοτώθηκε από τους Ούννους. Ύστερα, ξεκίνησε η πολιορκία της Ορλεάνης, με τον βασιλιά της οποίας, αν και ο Αττίλας είχε συνεννοηθεί να παραδώσει την πόλη, τελικά εκείνος επέλεξε να αντισταθεί, αφού ο Θεωδόριχος και ο Αέτιος τον ενισχύσουν στην οχύρωση της πόλης. Μετά από μερικές εβδομάδες πολιορκίας, οι Ούννοι διέρρηξαν τα τείχη και θα ξεκίνησαν την λεηλασία. Τότε ο Αέτιος, μαζί με τα στρατεύματα του ρωμαϊκού συνασπισμού, εμφανίστηκε μετά από παράκληση του Ανιανού στο πεδίο της μάχης και  τους απώθησε από την πόλη. Ο Αττίλας διάλεξε να υποχωρήσει, γνωρίζοντας ότι η περιοχή δεν επέτρεπε στο ιππικό του να κινηθεί ελεύθερα. Τότε οι Αλανοί της πόλης, μαζί με άτομα από διάφορες άλλες φυλές, υποστήριξαν τον Αέτιο. Έπειτα, ο Ρωμαίος στρατηγός κυνήγησε τα στρατεύματα του Αττίλα και τελικά οι δύο στρατοί συγκρούστηκαν στα Καταλαυνικά Πεδία.

Όσον αφορά την συγκεκριμένη μάχη, υπάρχουν πολλά πράγματα για τα οποία δεν είμαστε σίγουροι. Αρχικά, ουδείς γνωρίζει με ακρίβεια πού ακριβώς έλαβε χώρα η μάχη των εθνών. Ωστόσο, υποθέτουμε ότι πραγματοποιήθηκε κοντά στην σημερινή Τρουά. Παράλληλα, η ιστορική κοινότητα αδυνατεί να συμφωνήσει στο μέγεθος των δύο στρατών και, ως εκ τούτου, υπάρχουν πολλά διαθέσιμα νούμερα. Εμείς επιλέγουμε να παρουσιάσουμε την εκδοχή που μας αφηγούνται οι συγγραφείς της εποχής, όπως ο Ιορδάνης, οι οποίοι αριθμούν τον κάθε στρατό στις εκατοντάδες χιλιάδες.

Ο στρατός του Αττίλα πιστεύουμε ότι ήταν σχετικά μεγαλύτερος από εκείνον του Αέτιου. Αποτελείτο κυρίως από Ούννους και σε έναν μικρότερο βαθμό από Οστρογότθους και άλλους υποτελείς, με επικεφαλείς τους Γιέπιδες. Όπως ίσχυε και για τους υπόλοιπους νομαδικούς λαούς, τα ουννικά στρατεύματα ήταν κατά κύριο λόγο ιππείς. Ο στρατός του ρωμαϊκού συνασπισμού απαρτιζόταν κυρίως από Βησιγότθους και Ρωμαίους, αλλά και από φράγκικες, Αλανικές και άλλες γερμανικές ενισχύσεις. Παράλληλα, αξίζει να αναφέρουμε ότι πολέμαρχοι, πρίγκιπες και βασιλιάδες από διάφορες φυλές των υποστηρικτών τους, βρίσκονταν και στα δύο στρατόπεδα.

Ο Ούννος βασιλιάς, αρχικά, δίστασε να αντιμετωπίσει τον ρωμαϊκό συνασπισμό. Αν και υπήρξε νικητής στις προηγούμενες συρράξεις με τους Ρωμαίους, εκείνες του επέφεραν σημαντικές απώλειες. Ωστόσο, συμβουλευμένος τους ιερείς του έλαβε έναν ενθαρρυντικό χρησμό, ότι δηλαδή αν και η επερχόμενη μάχη θα έληγε με ήττα του, θα σκοτωνόταν ο αντίπαλος βασιλιάς. Πιστεύοντας ότι ο θάνατος του Αέτιου τον οποίο, όπως έχουμε αναφέρει, θεωρούσε ομότιμό του, άξιζε τις πιθανές απώλειες, αποφάσισε να εμπλακεί και οδήγησε τον γερμανο-ρωμαϊκό συνασπισμό σε έδαφος που επέτρεπε στο ιππικό του να κινηθεί με άνεση.

Αν και δεν αναφέρεται σε καμία άλλη ιστορική πηγή, ο Ιορδάνης δηλώνει ότι το βράδυ πριν τη μάχη πραγματοποιήθηκε συμπλοκή μεταξύ Φράγκων και Γιέπιδων. Αποτέλεσμα ήταν ο θάνατος περίπου δεκαπέντε χιλιάδων ανδρών και από τις δύο μεριές. Τελικά, κέρδισαν οι Φράγκοι και το ηθικό του συνασπισμού υψώθηκε υπολογίσιμα.

Μεταξύ των δύο στρατευμάτων, υπήρχε ένας λόφος που θα έδινε πλεονέκτημα σε όποιον τον καταλάβει πρώτος. Αρχικά, ο Αττίλας τοποθέτησε μία μικρή ομάδα ιππικού στον λόφο και τις πρωινές ώρες τις εικοστής Ιουνίου οι Βησιγότθοι, υπό τον Θορισμούντο, απώθησαν τους Ούννους και κατέλαβαν εκείνοι το ανύψωμα. Ο Αέτιος έδωσε εντολή οι σύμμαχοί του να κρατήσουν τις θέσεις τους. Ο στρατός του πλέον είχε καταλάβει το πιο κρίσιμο στρατηγικά σημείο στο πεδίο της μάχης και ήταν πιο πειθαρχημένος. Ως εκ τούτου, γνώριζε ότι οι Ούννοι ήταν πιο πιθανόν να επιτεθούν υπό αυτές τις συνθήκες.

Ο Αττίλας επέλεξε τελικά να επιτεθεί με τους Ούννους στο κέντρο του αντίπαλου στρατού, νομίζοντας ότι αποτελούσε το πιο αδύναμο μέρος της παράταξης, αφού ο ίδιος εμψύχωσε τα στρατεύματά του δίνοντας έναν δυναμικό λόγο. Τελικά, οι Ούννοι κατάφεραν να διασπάσουν το κεντρικό τμήμα του αντιπάλου τους και, ύστερα, ο Αττίλας διέταξε τα στρατεύματά του να επιτεθούν στους Ρωμαίους και στους Βησιγότθους, εκμεταλλευόμενος το κενό που προέκυψε εξαιτίας της υποχώρισης των Αλανών. Η σημαντική πλειονότητα των Γερμανών και των Ρωμαίων κατάφερε να αντισταθεί στις αντίπαλες επιθέσεις και προκάλεσε σημαντικές απώλειες στους Ούννους, ωστόσο η προφητεία επιβεβαιώθηκε και ένας βασιλιάς όντως πέθανε. 

Ο Θεοδώριχος σκοτώθηκε, αφού έπεσε από το άλογό του και καταπατήθηκε από το ιππικό των συμμάχων του, ενώ εκείνος προσπαθούσε να ενθαρρύνει τους Βησιγότθους του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ιορδάνης παρουσιάζει μία διαφορετική εκδοχή, ότι δηλαδή θανατώθηκε, εξαιτίας ενός πλήγματος κάποιου αντίπαλου Οστρογότθου. Οργισμένος με τον θάνατο του πατέρα του, ο Θορισμούντος ανέλαβε την διοίκηση του στρατού και συνέχισε την μάχη. Τέλος, οι Αλανοί ανασυντάχθηκαν με την ενίσχυση των Ρωμαίων και επανατάχθηκαν στο κέντρο της παράταξης.

Στην τελική φάση της μάχης, ο Αττίλας διέταξε ολική επίθεση στον αντίπαλο στρατό, πιστεύοντας ότι βρισκόταν σε ευνοϊκότερη κατάσταση και ότι είχαν την ευκαιρία να νικήσουν την μάχη. Τότε, ενώ πραγματοποιούταν σύγκρουση μεταξύ των δύο στρατών, χωρίς ξεκάθαρο αποτέλεσμα, ο Θορισμούντος κατέβηκε με τα στρατεύματά του από τον λόφο και επιτέθηκε στους Ούννους από την αριστερή τους πτέρυγα. Όντες απασχολημένοι με την εν λόγω σύγκρουση, οι Οστρογότθοι αδυνατούσαν να αντισταθούν στην έφοδο και τελικά περικυκλώθηκαν και σκοτώθηκαν. 

Παρατηρώντας ότι οι Ούννοι αδυνατούσαν να προωθηθούν και ότι δεν είχαν πλέον περιθώριο ελιγμών, ο Αττίλας διέταξε υποχώριση. Τέλος, αφού για μερικές μέρες ο Αέτιος περικύκλωσε το στρατόπεδο του Αττίλα, τελικά αποφάσισε να υποχωρίσει και αυτός, αφήνοντας τους Ούννους να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Βιβλιογραφία

– Αλέξιος Γ.Κ Σαββίδης, οι πρώιμοι Φράγκοι από τους Μεροβιγγείους στους Καρολίδες Παπαζήσης, Αθήνα, 2020

–  Ιωάννης Μαρτίνος Αρχιμανδρίτης, Αυτοκράτορες του Βυζαντίου, Εκάτη, Αθήνα, 2009

–  Antoine Bourguilleau, Attila et les Huns, Osprey Publishing, Παρίσι, 2005

–   Charles Christopher Mierow , The gothic history of Jordanes, Kessinger Publicing, Whitefish, 2010

–   Christopher Kelly, The End of an Empire : Attila the Hun & the Fall of Rome, WW Norton and co, Νέα Υόρκη, 2012

–   Edward Gibbon, The decline and fall of the Roman Empire Volume II, Modern Library Classics, Νέα Υόρκη, 2005

–   Géza Alfoldy, Ιστορία της ρωμαϊκής κοινωνίας, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 2009

–   John Bagnell Bury, Η εισβολλή των βαρβάρων στην Ευρώπη, Ηρότοδος, Αθήνα, 2019

–   Peter Heather, John Matthews ,The Goths in the 4th,century, Liverpool University Classics, Λίβερπουλ, 199

Ακολουθήστε το "Εξιστορώντας" στην σελίδα μας στο Facebook, στο προφίλ μας στο Instagarm και κάντε εγγραφή στο κανάλι μας στο YouTube ώστε να μην χάνετε τα νεότερα ιστορικά μας άρθρα και τις συνεντεύξεις μας.