Βυζάντιο εναντίον Ρως(ίας)| Ο ξεχασμένος πόλεμος του Ιωάννη Τσιμισκή το 971 μ.Χ

Στράτος Βάθης

Στην Μικρά Ασία, ο Βάρδας Φωκάς, δραπέτευσε από την Αμάσεια και επεχείρησε αποστασία κατά της Αυτοκρατορικής Αρχής. Συνεργός σε αυτό το εγχείρημα, υπήρξε  και ο Θεόδωρος Βάρδας. Ο Λέων Φωκάς ο Κουροπαλάτης ο οποίος ήταν σε περιορισμό στην Λέσβο, τους υπεστήριξε. Τους στήριξε, και ο επίσκοπος της Αβύδου Στέφανος. Απεναντίας, Τσιμισκής πληροφορήθηκε για αυτό το εγχείρημα. Φυλάκισε τον επίσκοπο και έστειλε τον Βάρδα Σκληρό να στρατοπεδεύσει ενάντια των στασιαστών και η εξέγερση κατεστάλη.

 Εν συνεχεία, Ιωάννης στράφηκε  κατά των Ρώσων, με πρώτη του κίνηση να στείλει τους δρομώνες στον Δούναβη. Ο ίδιος έβγαλε λόγο, προκειμένου να εμψυχώσει τους συμπολεμιστές του. Στην εκστρατεία συμμετείχαν ο Βάρδας σκληρός, ο Πέτρος ο στρατοπεδάρχης, ο Μάγιστρος  Ιωάννης ο Κουρκούας, ο πατρίκιος Ρωμανός Λακαπηνός,  (συγγενής του προκατόχου του Νικηφόρου, Ρωμανού), Ιωάννης Αλακασσέας ,και ο Ανεμάς του Κουρούπη. Με τριάντα οκτώ χιλιάδες στρατιώτες (δεκαπέντε χιλιάδες πεζικό και ο υπόλοιπο ιππικό), άριστα  θωρακισμένοι και εξοπλισμένοι, ξεκίνησαν την Βαλκανική εκστρατεία και έφθασαν στην Πραισθλάβα . Με την άφιξή του, έδωσε εντολή να ηχήσουν οι σάλπιγγες  και τα τύμπανα ώστε οι άνδρες να περπατήσουν πειθαρχημένα ουρλιάζοντας αλλαλάζοντες. Ο κρότος ήταν τέτοιος, που οι Ρώσοι αιφνιδιάστηκαν, αντιστρατεύθηκαν σε αμυντικό σχηματισμό, και έβγαλαν ιαχές παράξενες προκειμένου να ρίξουν το ηθικό των Ρωμαίων. Οι πολιορκούμενοι για να βοηθήσουν τους 8000 Ρως που βρισκόταν απέξω πήραν οποιοδήποτε όπλο και βγήκαν για να τους ενισχύσουν.  

Οι Ρωμαίοι, πολεμούσαν γενναία και επιτελούσαν άθλους. Ωστόσο η μάχη ήταν αμφίρροπη. Τότε ο Ιωάννης διέταξε τους Αθανάτους, να επιτεθούν προς τα δεξιά στο αριστερό κέρας του εχθρού. Οι αθάνατοι ως ιππικό ήταν εύκολο να υπερκεράσουν τους Ρως επειδή πολεμούσαν ως πεζοί και ήταν άπειροι στην ιππομαχία. Οι απώλειες των  Ρως  ήταν περί τους οκτώ χιλιάδες άνδρες και συνεχίσθηκε η πολιορκία.

Όσοι στρατιώτες του Σβιαλτοσλάβου γλίτωναν, έμπαιναν μέσα στην πύλη. Ένα σώμα Ρωμαίων στρατιωτών, προσεπάθησε να τους προλάβει στην πόρτα-- μπήκαν μέσα, και άρχιζαν να σφάζουν. Οι εχθροί όμως έκλεισαν την πύλη, και εκεί οι Ρωμαίοι αποκλείστηκαν. Ο Καλοκύρης, διέφυγε κατά τα μεσάνυκτα και πήγε στο Δορύστολο. Την επόμενη ημέρα της μεγάλης Πέμπτης, κατέφθασαν ενισχύσεις και ελεπόλεις  και σχηματίσθηκαν  φάλαγγες πυκνού σχηματισμού. Ο Σφέγγελος όμως, αντέταξε σθεναρή αντίσταση από τις επάλξεις  με εκηβόλα όπλα. Κάποιοι  Βυζαντινοί, είχαν σκάψει ένα τείχισμα στα αριστερά της πύλης κατά την ώρα της επίθεσης της προηγούμενης ημέρας και από εκεί εξελίσσονταν οι αψιμαχίες .Τότε οι Ρωμαίοι έβαλαν σκάλες και σκαλωσιές, ανέβηκαν στα τείχη, άνοιξαν τις πύλες και φόνευσαν  πολλούς.

     Συνέβη τότε ένα αξιοσημείωτο περιστατικό το οποίο άλλαξε την τροπή του στρατιωτικού εγχειρήματος. Ένας Έλλην από την Μικρά Ασία, ονόματι Θεόδωρος Μεσονύκτης, τράβηξε το σπαθί του και καλυπτόμενος με την ασπίδα του σκαρφάλωσε, σκότωσε έναν Ρώσο και  καθώς ζύγωνε στην έπαλξη τον έπλιξε στον λαιμό, τον αποκεφάλισε και το κεφάλι του κατρακύλησε το κάτω από τα τείχη. Αυτό αναθάρρησε τους Ρωμαίους και σκαρφάλωσαν και άλλοι. Ο Μεσονύκτης σκότωσε και άλλους «πλεῖστους των αμυνόμενων» ιστορεί ο Λέων ο Διάκονος. Οι επάλξεις εγαταλείφθηκαν, οι Βυζαντινοί, μπήκαν στα ανάκτορα και συνέλαβαν τον Βασιλιά των Βουλγάρων Βόρη και την οικογένειά του .Ο Αυτοκράτορας τον δέχθηκε ντυμένος με τα επίσημα ρούχα γιατί δεν ήρθε για τους Βουλγάρους, αλλά για τους Ρώσους που ήταν οι αντιμαχόμενοι.

         

Οι Ρώσοι που ήταν σε μέρος των ανακτόρων και συγκεκριμένα στην ανακτορική αυλή σκότωναν όποιον προσπαθούσε να μπει στο παραπόρτι. Φόνευσαν γύρω στους πενήντα. Ο Ιωάννης, ανέθεσε στον Βάρδα Σκληρό να περικυκλώσει την αυλή,  και όταν το σχέδιο εφαρμόστηκε, οι Ρωμαίοι έβαλαν φωτιά. Οι Ρως ηττήθηκαν με βαριές απώλειες και ο Σφέγγελος δραπέτευσε. Η Πραισθλάβα έπεσε σε δύο ημέρες την 13^η  Απριλίου του 972 ανήμερα του Πάσχα. Ο Ιωάννης, μετονόμασε την πόλη, σε Ιωαννούπολη λόγω της εκπόρθησής της.

Ύστερα ο Σβιαλτοσλάβος κατάλαβε ότι οι Βούλγαροι θα πάνε με το μέρος των Ρωμαίων και για αυτό αποπειράθηκε να εκτελέσει τριακόσιους ανώτατους Βούλγαρους, αριστοκράτες, αξιωματούχους και στρατιωτικούς. Αλυσόδεσε είκοσι χιλιάδες Βούλγαρους στρατιώτες ώστε να μην επαναστατήσουν ή τον προδώσουν.

   Στις είκοσι τρείς Απριλίου του 972, ο στρατός των Ρωμαίων, αφίχθηκε  στο Δορύστολο, και οι Ρώσοι ετοιμάστηκαν για μάχη. Ταυτόχρονα ο Τσιμισκής, ανέπτυξε το βαρύτατο εξοπλισμένο ιππικό, τους κατάφρακτους στα άκρα ενώ το πεζικό, το τοποθέτησε στην μέση. και όπισθεν αυτού τους τοξότες και τους σφενδονιστές. Διεύθυνε, προσωπικά την διοίκηση του στρατεύματος. Η μάχη αν και  αμφίρροπη, οι Βυζαντινοί εν τέλει επιτέθηκαν σε όλο το μέτωπο και οι Ρώσοι υποχώρησαν στο εσωτερικό των τειχών τους.

Την επόμενη ημέρα, ο Ιωάννης, πρόσταξε την κατασκευή ενός κοντινού λόφου (ανάχωμα), έστησε σκηνές σε σχήμα κυκλικής διάταξης, δημιουργώντας ένα στρατόπεδο περιβαλλόμενο από τάφρο, απέκλεισε την πόλη, και ξεκινάει την  πολιορκία. Ύστερα από καιρό λόγω έλλειψης τροφίμων, ο Βασιλιάς των Ρώσων προέβη σε ένα παράτολμο, εγχείρημα. Ετέθη ο ίδιος επικεφαλής 2.000 ανδρών, για να περισυλλέξουν τρόφιμα.  Όταν το κατόρθωσαν αυτό κρυφά από τους Ρωμαίους, τους έστησαν ενέδρα, και τους κατάσφαξαν. Ο Τσιμισκής, εξεμάνη και πρόσταξε πως όποιος δεν είχε την οξυδέρκεια για να τους αντιμετωπίσει, η ποινή τους θα είναι θάνατος, δηλαδή, για όποιον δεν τους παρατηρούσε και τους σκότωνε. Μετά και από  έλευση των πολιορκητικών μηχανών,  αφίχθη και ο Μάγιστρος Ιωάννης Κουρκούας (συγγενής του αυτοκράτορος). Ωστόσο, πέφτει, σε έναν λάκκο, έφιππος καθώς ήταν. Οι Ρώσοι, τον κατακρεούργησαν με πέλεκεις  ξίφη, και  λόγχες. Την στιγμή μιας εξορμήσεως της εφόδου και της σύγκρουσης τους με τους αντιπαραταγμένους, ο Ανεμάς σκότωσε τον Ίγγορ, δεύτερο της ιεραρχίας μετά τον Σβιαλτοσλάβο. Αργότερα, κατά την προ τελευταία επίθεση ο Ανεμάς έπεσε στο πεδίο της μάχης. Σύμφωνα με τους Χρονογράφους, συνέβη κάποια παρουσία του Αγίου Θεόδωρου ο οποίος εστάλη μέσω της Παναγίας όταν υποχωρούσαν οι Ρωμαίοι, καβαλώντας άσπρο, άλογο. Τότε οι Ρως περικυκλώθηκαν και πλείστοι εξ αυτών αιχμαλωτίσθηκαν .Λίγο έλειψε να αιχμαλωτιστεί και ο Σβιαλτοσλάβος.

Ύστερα από πολιορκία διαρκείας 65 ημερών το Δορύστολο αλώθηκε τον Ιούλιο του 971. Ο Αυτοκράτορας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο Βασιλιάς των Ρώσων, συναντήθηκαν στον Δούναβη. Ο ποταμός γέμισε με τον μεγαλοπρεπή Ρωμαϊκό στόλο, ενώ ο Σβιαλτοσλάβος  κατέφθασε με μία βάρκα στην οποία από τους αναβάτες που κωπηλατούσαν, κωπηλατούσε, ακόμη και ο ίδιος. Συμφωνήθηκε ότι ο τελευταίος δεν θα παραβίαζε τα εδάφη της Ρωμανίας. Τα Σύνορα του Βυζαντίου, επέστρεψαν στην μέχρι τον Δούναβη περιοχή της Μοισιάς (της σημερινής Βουλγαρίας). Όλα αυτά, δια τηρήσεως όρκου.

ΠΗΓΕΣ

Αυτοκράτωρ Νικηφόρος Φωκάς Περί Παραδρομής, πολέμου, ΓΕΕΘΑ / Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Νοέμβριος 2016.

 Λέων ο Διάκονος, Ιστορία, εκδ. Κανάκη, Αθήνα,2000. 

Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών εκδ. Κανάκη, Ά Τόμος, Αθήνα ,2011.

(Η ιστορία του Σκυλίτζη βρίσκεται και εδώ: (https://byzantium.gr/keimena/skylitzes.php)

Λιουτπράνδος της Κρεμώνας, η Πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη του Νικηφόρου Φωκά εκδ. Στοχαστής,1998.

 Ιωάννης Ζωναράς, Επιτομή, Ιστοριών εκδ. Κανάκη τόμοι ΄Β και΄Γ,Αθήνα,1998 και 1999.

 https://byzantium.gr/keimena/attaleiates.php Μηχαήλ Ατταλειάτης, Ιστορία.

  ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  Georg Ostrogorsky, H Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, εκδ. Στέφανος Βασιλόπουλος τόμος Β΄ ,Αθήνα, 1978. Schlumberger Gustav, Ιωάννης Τσιμισκής εκδ. Δημιουργία, Αθήνα 1999.

Α.Α Βασίλιεφ, Ιστορία της Βυζαντινής, Αυτοκρατορίας 324-1453, εκδόσεις πελεκάνος, Αθήνα, 2006.

Ταξιάρχης .Γ Κόλιας, Νικηφόρος Β΄ Φωκάς,Ο στρατηγός Αυτοκράτωρ και το Μεταρρυθμιστικό του έργο , Ελληνική έκδοση ΣΤ. Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα,1993.

 ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕγκυκλοπαίδειαμείζονοςΕλληνισμού:http://www.egiklopedia.gr/asiaminor/Forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaId=5198#chapter_0

https://byzantium.gr/keimena/skylitzes.php\: Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών. 

https://byzantium.gr/keimena/attaleiates.php : Μηχαήλ Ατταλειάτης, Ιστορία.

Ακολουθήστε το "Εξιστορώντας" στην σελίδα μας στο Facebook, στο προφίλ μας στο Instagarm και κάντε εγγραφή στο κανάλι μας στο YouTube ώστε να μην χάνετε τα νεότερα ιστορικά μας άρθρα και τις συνεντεύξεις μας.