Η ιστορία των Ούννων: Τα πρώτα χρόνια του Αττίλα, η άνοδος στην εξουσία και ο θρύλος της δολοφονίας του ξαδέρφου του

Φωκίων Δανιηλίδης 

Η Μάχη στα Καταλαυνικά Πεδία, επίσης γνωστή ως “Η Μάχη των Εθνών”, έλαβε χώρα στις 20 Ιουνίου του 451 μ.Χ. Μετά από πολλά χρόνια ουννικών επιθέσεων απέναντι στην δυτική και ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, στα βασίλεια των Γότθων, των Φράγκων και άλλων γερμανικών φυλών, οι λαοί της Ευρώπης αποφασίζουν να ιδρύσουν μεταξύ τους ένα συνασπισμό, την ηγεσία του οποίου θα αναλάβει ο Ρωμαίος στρατηγός Φλάβιος Αέτιος.  Αν και προέκυψαν σημαντικές απώλειες και στις δύο πλευρές, η συγκεκριμένη μάχη έληξε με ήττα των Ούννων, σταματόντας έτσι τα σχέδιά τους για μελλοντική κατάκτηση της ρωμαϊκής Γαλατίας, καθώς και για επιπλέον εδαφική προώθηση στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ωστόσο οι ουννικές επιδρομές θα συνεχίσουν να πραγματοποιούνται για τα επόμενα χρόνια, μέχρι την μάχη του Νεντάο το 545 και την διάλυση της αυτοκρατορίας από τους μέχρι τότε Γερμανούς υποτελείς του.

Οι Ούννοι ήταν νομαδικός λαός, ο οποίος έζησε στο κεντρικό κομμάτι της Ασίας και στην ανατολική Ευρώπη. Δεν γνωρίζουμε πολλά για αυτούς πριν την άφιξή τους στην ευρασιατική στέπα το δεύτερο μισό του 4ου αιώνα. To 370 νίκησαν ενάντια στους Αλανούς και τους Γότθους, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στο βόρειο μέρος της Μαύρης Θάλασσας, ξεκινώντας ως φυσική απόρροια την μεγάλη μετανάστευση των λαών, αναγκάζοντας μεγάλο αριθμό γερμανικών φυλών να καταφύγουν προς την Δύση και να εισέλθουν στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, είτε μέσω εισβολών, είτε ως φιδεράτοι. Ύστερα, οι ουννικές δυνάμεις κατέκτησαν τους Γιέπιδες, τους Οστρογότθους και διάφορα άλλα νομαδικά φύλλα.

(Η πορεία των Ούννων από την Μογγολία στην Ευρώπη)

Μεταξύ το 395 και το 399, οι Ούννοι επιτέθηκαν στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και στους Σασσανίδες, υπερσχύοντας έναντι της ενωμένης αντίστασης των Ρωμαίων και των Περσών. Αφού λεηλατίθηκαν τα Βαλκάνια, ο Καύκασος και η ανατολική Μικρά Ασία, ο Αυτοκράτορας Θεωδόσιος Β' έγινε φόρω υποτελείς στους Ούννους το 422 και συμφώνησε στην ετήσια καταβολή υψηλών ποσοστών χρυσού, μολονότι ακόμα και μετά την υπογραφή ειρήνης, συνέχισαν να πραγματοποιούνται εισβολλές. Το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας δεν χρειάστηκε να αντιμετωπίσει ακόμα την ουννική απειλή. Επιπλέον, πολλοί Ούννοι μισθοφόροι υπηρέτησαν στον δυτικό ρωμαϊκό και βισιγοτθικό στρατό. Ωστόσο, η δυτική αυτοκρατορία συνέχιζε να αποδυναμόνεται από τα εσωτερικά προβλήματα που την χαρακτήριζαν, όπως οι συχνές εξεγέρσεις, οι μελλοντικές εισβολλές των Σαξόνων και η βανδαλική κατάληψη της Καρχηδόνας.

Το 433 ο Ρούας, ο πρώτος αυτοκράτορας των Ούννων, απεβίωσε και τον αντικατέστησαν οι ανιψιοί του, ο Αττίλας και ο Βλέδας. Οι νέοι αρχηγοί επαναδιαπραγματεύτικαν με τον Θεοδόσιο όσον αφορά την συμφωνία τους και ανάγκασαν τους Ρωμαίους να καταβάλουν αυξημένο ποσό χρυσού ετησίως και να συμφωνήσουν να μην συμμετάσχουν σε συμμαχεία κατά των Ούννων, σε μία προσπάθεια να ξεκινήσουν την κυριαρχεία τους δυναμικά. Το 439, μετά την εν λόγω συμφωνία, οι Βάνδαλοι κατέκτησαν την βόρεια Αφρική και έναν χρόνο αργότερα η ανατολική αυτοκρατορία  έστειλε στόλο με σκοπό να την απελευθερώσει. Παράλληλα, οι Πέρσες επιτέθηκαν στην αυτοκρατορία και οι Ούννοι εισέβαλλαν εκ νέου στα Βαλκάνια, αποκρούοντας την αντίσταση των Ρωμαϊων και καταφέρνοντας να φτάσουν μέχρι τα τείχη της Κωνσταντινούπολης, την οποία τελικά αποφάσισαν να μην πολιορκήσουν. Παρ'όλα αυτά οι λεηλασίες στην περιοχή συνέχισαν μέχρι το 433, όταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας αναγκάστηκε να συμφωνήσει στην καταβολή ακόμα περισσότερων πόρων και στην εγκαθίδρυση νέων εμπορικών σχέσεων μεταξύ τους.

Το 445 ο Βλέδας πέθανε, πιθανότατα δολοφονημένος από τον αδελφό του, καθιστόντας τον Αττίλα απόλυτο κυρίαρχο των Ούννων. Το 447, ο Αττίλας ξαναεισέβαλλε στην ανατολική αυτοκρατορία και κατατροπόνοντας τον ρωμαϊκό στρατό, εξανάγκασε τον αυτοκράτορα να μετατρέψει τα βόρεια βαλκανικά σύνορα σε ουδέτερη ζώνη. Με τον θάνατο του Θεοδόσιου το 450 ο Μαρκιανός στέφθηκε αυτοκράτορας, ο οποίος ακολουθούσε στρατιωτική πολιτική και αρνήθηκε να συνεχίσει την καταβολή φόρων, δηλώνοντας πως δεν ήταν πρόθυμος να συνεργαστεί με τους Ούννους, όσο εκείνοι διατηρούσαν επιθετική στάση απέναντι στους Ρωμαίους. Τότε ο Αττίλας, επέλεξε να εστιάσει την προσοχή του στο δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας.

Ο σκυθικής ή γοτθικής καταγωγής Φλάβιος Αέτιος αποτελεί χαρακτηριστική μορφή στην ρωμαϊκή ιστοριά. Οι στρατιωτικές και διοικητικές του δεξιότητες ήταν αξιοθαύμαστες, και μέχρι και ο ο ίδιος ο Αττίλας τον σεβόταν. Μάλιστα, φοιμολογείται ότι γνωρίζονταν από μικρή ηλικεία,  έχοντας αναπτύξει με αυτόν τον τρόπο μία φιλία μεταξύ τους. Καθ'όλη την παιδική του ηλικία, ήταν αιχμάλοτος των Ούννων και των Βησιγότθων, μαθαίνοντας τις πολεμικές τακτικές τους και αποκτόντας ισχυρούς βάρβαρους συμμάχους. Επιπλέον, σε μεγαλύτερη ηλικία συνέχισαν να συνεργάζονται, ανταλλάζοντας πολλά δώρα. Επιπρόσθετα, ο γιός του Αέτιου, ο Καρπίλλιος, έλαβε πλούσια εκπαίδευση από τους Ούννους.

Πηγές

– Ιορδάνης, Getica: The origin and deeds of the Goths, Lulu, Λονδίνο, 2019

– Francis Cains, The fragmentary classicising historians of the later Roman Empire Eunapius, Olympiodorus, Priscus and Malchus, Redwood Burn Ltd, Λίβερπουλ, 1983

 

Βιβλιογραφία

–  Αλέξιος Γ.Κ Σαββίδης, Η ιστορία του Βυζαντίου τόμος Α', Πατάκης, Αθήνα, 2011

–  Aλέξιος Γ.Κ Σαββίδης, οι πρώιμοι Φράγκοι από τους Μεροβιγγείους στους Καρολίδες, Παπαζήσης, Αθήνα, 2020

–  Ιωάννης Μαρτίνος Αρχιμανδρίτης, Αυτοκράτορες του Βυζαντίου, Εκάτη, Αθήνα, 2009

–   Antoine Bourguilleau, Attila et les Huns, Osprey Publishing, Παρίσι, 2005

–   Charles Christopher Mierow , The gothic history of Jordanes, Kessinger Publicing, Whitefish, 2010

–   Christopher Kelly, The End of an Empire : Attila the Hun & the Fall of Rome, WW Norton and co, Νέα Υόρκη, 2012

–   Edward Gibbon, The decline and fall of the Roman Empire Volume II, Modern Library Classics, Νέα Υόρκη, 2005

–   Géza Alfoldy, Ιστορία της ρωμαϊκής κοινωνίας, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 2009

–   John Bagnell Bury, Η εισβολλή των βαρβάρων στην Ευρώπη, Ηρότοδος, Αθήνα, 2019

–   Peter Heather, John Matthews ,The Goths in the 4th,century, Liverpool University Classics, Λίβερπουλ, 199

Ακολουθήστε το "Εξιστορώντας" στην σελίδα μας στο Facebook, στο προφίλ μας στο Instagarm και κάντε εγγραφή στο κανάλι μας στο YouTube ώστε να μην χάνετε τα νεότερα ιστορικά μας άρθρα και τις συνεντεύξεις μας.