Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

Παπαδόπουλος Λεωνίδας

Ο άνθρωπος πιστεύει ότι αποτελεί δημιούργημα της στεριάς. Αυτή πράγματι, είναι μια γενική αλήθεια. Δεν έχει σκεφτεί όμως, ότι ζει και κινείται στο πυθμένα ενός πολύ βαθιού Ωκεανού που είναι η ατμόσφαιρα. Ο άνθρωπος ασχολήθηκε με τη μελέτη του περιβάλλοντος από πολύ νωρίς. Δεν είναι τυχαίο ότι, η Κλιματολογία θεωρείται μία από τις αρχαιότερες και βασικότερες επιστήμες του περιβάλλοντος ή γενικότερα του οίκου του ανθρώπινου γένους που είναι ο πλανήτης- Γη.

Τα μετεωρολογικά φαινόμενα τράβηξαν ακόμη και το ενδιαφέρον του πρωτόγονου ακόμη ανθρώπου. Οι παρατηρήσεις του για τα φαινόμενα, υπήρξαν σποραδικές και αυτό που προσελκύει το ενδιαφέρον του σημερινού μελετητή είναι ότι ποτέ δεν καταγράφηκαν, με αποτέλεσμα να λησμονηθούν.

Κατά τον χρυσό αιώνα του Περικλή «5^ος αιώνας» παρατηρούμε τη πρώτη προσπάθεια σύναψης μιας επιστημονικής κίνησης με κύριο στόχο τη συστηματοποίηση της παρατήρησης και ερμηνείας των μετεωρολογικών φαινομένων. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Αριστοτέλης στα έργα του: «Μετεωρολογικά, Προβλήματα, Περι Κόσμου» κ.α, στη Αρχαία Ελλάδα, οι πρώτοι φιλόσοφοι και φυσιοδίφες κατάφεραν να ερμηνεύσουν πολλά μετεωρολογικά φαινόμενα και να προχωρήσουν στη στατιστική πρόγνωση του καιρού, χάρις στην σύνταξη ημερολογίων που ονομάζονται «παραπήγματα».

Η Στρατηγική μετεωρολογία δεν χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, αλλά 24 αιώνες πριν, τη εποχή της Μακεδονικής εξάπλωσης. Συγκεκριμένα, ο Βασιλιάς Φίλιππος Β’ συνδυάζει τις πολεμικές επιχειρήσεις με τις καιρικές συνθήκες. Χαρή στην γνώση που διέθεταν για τα διάφορα καιρικά φαινόμενα, κατάφεραν να κερδίσουν αρκετές μάχες.

Από κει και ύστερα δεν σημειώθηκε καμία περαιτέρω πρόοδος στη επιστήμη της Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας μέχρι το 1585 και το και το 1643. Αυτές οι δύο ημερομηνίες είναι σημαντικές επειδή επινοήθηκαν το θερμόμετρο και το βαρόμετρο. Μετά από αυτή τη μεγάλη ανακάλυψη, ακολούθησε το υγρόμετρο, το βροχόμετρο, το ανεμόμετρο και πολλά άλλα όργανα. Για δεύτερη φορά στη ιστορία, σημειώθηκε μια πιο οργανωμένη  παρατήρηση του καιρού και του κλίματος.

20 Νοεμβρίου 1854. Ο  Γαλλικός στρατός υπέστη σοβαρές ζημιές.

Η Μετεωρολογία από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα διανύει τη βρεφική της ηλικία. Αποτελεί ασχολία των ευγενών ανθρώπων και δεν έχει ορισθεί ως μια ανεξάρτητη επιστήμη. Τον τίτλο αυτόν,  τον απέκτησε το Νοέμβριο του 1854, κατά τη μεγάλη ζημιά που υπέστη ο γαλλικός στόλος μπροστά στη Σεβαστούπολη. Ο Αστρονόμος Le Verrier ισχυρίσθηκε ότι:

  Η κακοκαιρία αυτή ξεκίνησε από τον Ατλαντικό Ωκεανό, διέσχισε ολόκληρη τη Ευρώπη μέχρι τη Σεβαστούπολη και

  Ότι αν υπήρχε μια καιρική υπηρεσία που να ενημερώνει τον στρατηγό του στρατού δεν θα είχαν τόσες απώλειες.

Με τις διαπιστώσεις αυτές, ο αστρονόμος έκανε πρόταση στη Γαλλική κυβέρνηση να ιδρυθεί μια κεντρική υπηρεσία που να ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές για τέτοια ακραία καιρικά γεγονότα. Φυσικά, η πρόταση αυτή έγινε δεκτή όχι μόνο από τη Γαλλία αλλά και από άλλες πολλές κυβερνήσεις. Το 1855 ιδρύθηκε στη Γαλλία η πρώτη μετεωρολογική υπηρεσία. Αμέσως, ακολούθησαν η Αγγλία, η Ολλανδία, οι Η.Π.Α, η Ιταλία κ.α.

Τις επόμενες δεκαετίες πραγματοποιήθηκαν αρκετά συνέδρια, που σκόπευαν να δώσουν σαφείς οδηγίες για τη ορθή συγκέντρωση μετεωρολογικών παρατηρήσεων και τη σχεδίαση των Χαρτών. Για τη διεθνή συνεργασία όλων των μετεωρολογικών σταθμών, ιδρύθηκε το έτος 1878 ο διεθνής Μετεωρολογικός Οργανισμός που το 1950 μετονομάστηκε σε Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (World Meteorological Organization W.M.O).

Κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, έπρεπε να υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες για τις καιρικές συνθήκες, επειδή τα όπλα που χρησιμοποιούνταν, θα μπορούσαν να επιφέρουν μαζικές καταστροφές. Για παράδειγμα, όταν ήθελαν να ρίξουν χημικά αέρια σε καποιον στόχο, έπρεπε να γνωρίζουν τις συνθήκες επικρατούσαν εκεί, όπως τη κατεύθυνση  του ανέμου. Κάπως έτσι, αναπτύχθηκε ένας  κλάδος  που ονομάστηκε Συνοπτική Μετεωρολογία. Σκοπός του τομέα, είναι η καθημερινή πρόγνωση του καιρού. 

Ο άνθρωπος του 20ου αιώνα ανακαλύπτει τη ανάγκη που είχαν και οι Αθηναίοι για ενημέρωση του καιρού 2.500 χρόνια πριν τη αγορά της Αθήνας, υπήρχε μια ειδική μαρμάρινη στήλη, όπου τοποθετούσαν το παράπηγμα. Ο καιρός έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο, για τη ομαλή λειτουργία της Δημοκρατίας. Πολλές αποφάσεις που λαμβάνονταν από τη εκκλησία του Δήμου, προϋπόθετε τη συμμετοχή του ίδιου του λαού. Για να γίνει αυτό , έπρεπε να υπάρξει συγκέντρωση μεγάλου αριθμού ανθρώπων στο ύπαιθρο. Μια βροχόπτωση ήταν ικανή να διαλύσει μια συγκέντρωση και των πλέον φανατικών οπαδών. Η υπηρεσία ήταν τόσο σημαντική που υπαγόταν απευθείας στη Ηλιαία, το βασικό όργανο της Δημοκρατίας.

Ο πύργος των Αέριδων

Πηγή:

Αποστόλου Αθ. Φλόκα., Μαθήματα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας., εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1997, Έκδοση Β, σελ. 14-17