21η Απριλίου: Ποιοι ήταν οι πραγματικοί λόγοι του πραξικοπήματος; (pics) & (vids)

Σωτήρης Σουχλέρης

Πέρασαν 55 χρόνια από εκείνο το πρωϊνό. Πέρασαν 55 χρόνια απ΄ την μέρα που ο κόσμος ξύπνησε και αντί να δει αυτοκίνητα στον δρόμο, είδε άρματα μάχης και στρατό. 

Ήταν το αποκορύφωμα της πολιτικής κρίσης, η οποία μαινόταν στην Ελλάδα για 3 χρόνια. Από το 1965 μέχρι και την 21η, 5 κυβερνήσεις είχαν αναδειχθεί στην εξουσία, χιλιάδες διαδηλώσεις και απεργίες οργανώθηκαν και παρέλυσαν την χώρα, η οικονομία κατέρρεε και όλοι περίμεναν, μοιρολατρικά, την "πτώση" της δημοκρατίας. 

Το ξημέρωμα της Παρασκευής 21η Απριλίου 1967, άρματα μάχης και στρατός είχαν καταλάβει την Αθήνα και άλλες πόλεις της χωράς. Ξεκίνησαν συλλήψεις και το ραδιόφωνο μετέδιδε το πρώτο ανακοινωθέν της νέας εποχής. 

« Εν Αθήναις η 21η Απριλίου 1967. Βασιλικόν διάταγμα. Περί αναστολής των διατάξεων των άρθρων 5,6,8,10,11,12,14,18,20,95,97 του Συντάγματος καθ' όλον το κράτος. Κωνσταντίνος Βασιλεύς των Ελλήνων! 

Έχοντας υπόψιν τo άρθρον 91 του Συντάγματος και κατόπιν εισηγήσεως της Κυβερνήσεως αναστέλλομεν τας διατάξεις των άρθρων 5,6,8,10,11,12,14,18,20,95,97 του εν ισχύει Συντάγματος καθ’ όλον το Κράτος, λόγω εκδήλου απειλής κατά της δημοσίας τάξεως και ασφαλείας της χώρας εξ εσωτερικών κίνδυνων. Ο υπεύθυνος επί των Εσωτερικών υπουργός δημοσιεύσει και εκτελέσει το διάταγμα αυτό. Εν Αθήναις η 21η Απριλίου 1967, Κωνσταντίνος Βασιλεύς των Ελλήνων! 

Το υπουργικόν συμβούλιον, ο Πρόεδρος, τα μέλη.»

Τι συνέβη; Γιατί και πώς οι συνταγματάρχες αποφάσισαν να δράσουν μόνοι τους και να ανατρέψουν την κυβέρνηση; Τι πληροφορίες είχαν για τις κινήσεις και τις αποφάσεις του Βασιλιά και του πρωθυπουργού; Ποια ήταν τα πραγματικά αίτια που οδήγησαν στην Χούντα;  

Η τριετής κρίση

Τον Αύγουστο του 1966 η κατάσταση στην Ελλάδα ήταν έκρυθμη και τεταμένη. Η τρίτη και μακροβιότερη κυβέρνηση των αποστατών, με πρωθυπουργό τον Στέφανο Στεφανόπουλο διένυε τον 11ο μήνα της στην εξουσία. Παρά την κοινοβουλευτική της πλειοψηφία η κυβέρνηση αυτή θα ανατραπεί και την θέση της, θα πάρει εκείνη του Ιωάννη Παρασκευόπουλου. Ο νέος πρωθυπουργός δήλωσε "οι συνεργάτες μου και εγώ, έχουμε απόφαση να οδηγήσουμε την χώρα εις την πολιτική ομαλότητα". 

Όμως η κατάσταση δεν ηρεμεί. Οι απεργίες είναι καθημερινές και προκαλούν τρομερά προβλήματα στην οικονομία και την κοινωνία. Στην επαρχεία τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, με ομάδες κομμουνιστών να τρομοκρατούν πολίτες και να συγκρούονται με την χωροφυλακή καθημερινά. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος θα δηλώσει, τον Μάρτιο του 1967 πως "ένας νέος άνεμος ΕΑΜισμού φυσάει στα βουνά της χώρας".

Τα μυστικά σχέδια

Από τότε οι στρατηγοί είχαν ξεκινήσει να σκέφτονται την ανατροπή του πολιτεύματος, πάντα όμως με την έγκριση του βασιλιά Κωνσταντίνου Β΄. Ο τέως βασιλεύς υποστηρίζει μέχρι και σήμερα πως δεν ετοίμαζε κανένα κίνημα και ότι δεν είχε καμία γνώσιν των σχεδίων "Προμηθεύς" και "ΙΕΡΑΞ ΙΙ".

Η αλήθεια είναι πως ο Βασιλιάς είχε βολιδοσκοπήσει τις ΗΠΑ, ώστε να έχει εικόνα στο πως θα αντιδρούσαν σε μια επιβολή δικτατορίας. Στις 28 Ιανουαρίου 1967 ο διευθυντής του πολιτικού γραφείου του βασιλέως , Δημήτριος Μπίτσιος, συναντήθηκε με τον σταθμάρχη της CIA Jack Morey και τον ρώτησε πως θα έβλεπαν οι Αμερικανοί μια βασιλική εκτροπή. 

Ο Morey του απάντησε, πως οι ΗΠΑ δεν θα έβλεπαν θετικά αντισυνταγματικές μεθοδεύσεις, παρότι συμφώνησε στην ύπαρξη κομμουνιστικής απειλής από τον Ανδρέα Παπανδρέου και τους Λαμπράκηδες. Ο Μπίτσιος επέμεινε και επισήμανε πως θα πρέπει να γίνει εκτροπή προ των εκλογών. 

Στις 25 Φεβρουαρίου ο Βασιλιάς, παρά την άρνηση της CIΑ, έδωσε εντολή τον αρχηγό ΓΕΣ, αντιστράτηγο Γρηγόρη Σπαντιδάκη, να ετοιμάσει το σχέδιο "Προμηθεύς". Όμως του δήλωσε πως ήθελε να έχει εκείνος την αρχηγία και να λάβει προσωπικά την απόφαση για την υλοποίησή του σχεδίου.

Ο Σπαντιδάκης ανέθεσε στον συντ/ρχη πυροβολικού Γεώργιο Παπαδόπουλο, την επιτελική οργάνωση του σχεδίου. Ο Παπαδόπουλος συνεργάστηκε με τον Νικόλαο Μακαρέζο και έθεσε σε επιφυλακή όλους τους υπόλοιπους αξιωματικούς, που θα απάρτιζαν στην συνέχεια την ομάδα του κινήματος. 

Στις 4 Μαρτίου ο γραμματέας του Κωνσταντίνου, ταγματάρχης Μιχαήλ Αρναούτης, βρέθηκε στην οικεία του Σπαντιδάκη και του ζήτησε να παραδώσει το σχέδιο για να το δει ο βασιλιάς. Τότε οι Συνταγματάρχες κατάλαβαν, ότι η διαταγή που τους δόθηκε ήταν του βασιλιά και όχι του ΑΓΕΣ, όπως πίστευαν μέχρι τότε. 

Γίνεται κατανοητό λοιπόν, πως ο βασιλιάς διέταξε τον Σπαντιδάκη, εκείνος τους συνταγματάρχες, οι οποίοι έβαλαν το σχέδιο σε λειτουργία και ο Αρναούτης επέβλεπε τον σχεδιασμό για λογαριασμό του Κωνσταντίνου. 

Ας το κάνει και βλέπουμε...

Ο Μακαρέζος γράφει "από ένα περιστατικό μας αποκαλύφθηκε, ότι Βασιλεύς γνώριζε πως καταρτήσαμε το σχέδιο επεμβάσεως των Ενόπλων Δυνάμεων". Στις 9 Μαρτίου έκθεση της CIA ανέφερε ότι ο Σπαντιδάκης ενημέρωσε αμερικανική πηγή για το σχέδιο. Στην ίδια έκθεση αναφέρεται πως, εκ μέρους του Βασιλιά επέβλεπαν το σχέδιο ο Αρναούτης, ο ΑΓΕΑ Αντωνάκος, ενώ αξιωματικοί κλειδιά ονομάζονται οι ταξίαρχοι Πανουργιάς, Λιαράκος, Σκληρός και Παπαδόπουλος.

Στις 3 Απριλίου η κυβέρνηση Παρασκευοπούλου παραιτείται και ορκίζεται νέος πρωθυπουργός ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που προκηρύσσει εκλογές για τις 28 Μάϊου 1967. Οι εκλογές αυτές όμως, δεν έπρεπε να γίνουν.

Στις 29 Μαρτίου, αφού είχε έτοιμο το σχέδιο στα χέρια του, ο βασιλιάς επισκέφτηκε τον Αμερικανό πρέσβη Phillips Talbot. Και ακολουθεί ο εξής διάλογος:

Κων/νος-Μόνον θαύμα μπορεί να με σώσει, από την τελική επιλογή της παράδοσης της χώρας στους Παπανδρέου και την αριστερά και την επιβολή δικτατορίας προ ή αμέσως μετά τις εκλογές.

Talbot-Δηλαδή μεγαλειότατε;

Κων/νος-Ζητώ την σαφή Αμερικανική υποστήριξη για επιβολή δικτατορίας. Μπορώ να υπολογίζω σε βοήθεια των ΗΠΑ σε περίπτωση που αναγκασθώ προχωρήσω στην εκτροπή;

Ο πρέσβης δεν απάντησε αμέσως, διότι δεν είχε την αρμοδιότητα. Έστειλε την επομένη επιστολή στο State Department με το αίτημα του Βασιλέως. Ο βοηθός του ΥΦΥΠΕΞ των ΗΠΑ απάντησε με τα εξής λόγια:

"Για λόγους αρχής, οι ΗΠΑ θα είναι φυσικά αντίθετες σε εξωκοινοβουλευτική κίνηση. Θα πρέπει όμως να υπογραμμίσετε στον βασιλέα, πως η αντίδραση των ΗΠΑ δεν μπορεί να καθοριστεί εκ των προτέρων αλλά θα εξαρτηθεί από τις συνθήκες που θα επικρατούν εκείνη την στιγμή."

Οι Αμερικανοί έβγαλαν την ουρά τους απέξω. Δεν έλεγαν ούτε ΝΑΙ ούτε ΟΧΙ. Στην ουσία, εάν ο Κωνσταντίνος κατάφερνε αναίμακτη ανατροπή θα την υιοθετούσαν, εάν από την άλλη η όλη ενέργεια κατέληγε σε αιματοχυσία δεν θα ήξεραν τίποτα. Του έδωσαν πορτοκαλί φως.

Στις 8 Απριλίου ο Talbot συναντήθηκε πάλι με τον Κωνσταντίνο και του παρέδωσε την απάντηση των ΗΠΑ. Στην έκθεση του περιγράφει τον βασιλιά απογοητευμένο και πως επανέλαβε το δίλημμά του.

Ο φόβος του θρόνου

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής από το Παρίσι έγραφε, ότι προϋπόθεση για να επιστρέψει στην Ελλάδα είναι η κήρυξη στρατιωτικού νόμου. Ο Γεώργιος Ράλλης είχε δηλώσει πως, "αυτές οι εκλογές δεν θα αναδείξουν το πιο κόμμα θα κυβερνήσει, αλλά το εάν η Ελλάδα θα μετατραπεί σε Νασσερικού τύπου Δημοκρατία".

Οι συνταγματάρχες, είχαν αποφασίσει από πιο πριν, περίπου τον Μάρτιο, πως θα δρούσαν μόνοι τους. Ο λόγος ήταν η εμπλοκή του Κωνσταντίνου. Όλοι οι κινηματίες ήταν βασιλόφρονες και έβλεπαν πως σε περίπτωση αποτυχημένης κίνησης, ο Βασιλεύς θα έχανε τον θρόνο του. Επιπλέον διέκριναν, ότι οι στρατηγοί φοβούνταν να κινηθούν μόνοι και ήθελαν να είναι καλυμμένοι πίσω από τον βασιλιά. 

Διαφαινόμενη αιματοχυσία

Η πολιτική ηγεσία είχε σκοπό να εφαρμόσει το σχέδιο "Προμηθεύς" την ημέρα των εκλογών, πράγμα παράλογο και απίστευτα επικίνδυνο. Άλλο, πιο "δυναμικό" σχέδιο είχαν καταρτήσει οι υπουργοί Παπαληγούρας και Ράλλης. Είχαν σκοπό να επιβάλλουν στρατιωτικό νόμο, εάν τα αποτελέσματα των εκλογών έδειχναν επικράτηση των Παπανδρέου. 

Ο Κανελλόπουλος είχε δηλώσει σε βασιλιά και πρέσβη ότι "το ελληνικό έθνος δεν θα παραδοθεί ποτέ στον κομμουνισμό και τον Ανδρέα Παπανδρέου". Ο Κανελλόπουλος είχε πει επίσης στον βασιλιά, πως θα τεθεί ντε φάκτο δικτάτορας, εάν η κάλπη βγάλει "Ένωση Κέντρου".

Θα το κάνουμε μόνοι μας, είναι τρελοί!

Οι κινήσεις των πολιτικών φτάνουν στα αυτιά των στρατιωτικών, προκαλώντας φόβο και πανικό. Ο Παπαδόπουλος είχε πει ότι "δεν πυροβολείς λαό ζητοκραυγάζωντα την εκλογική του νίκη". 

Ο Παττακός διερωτήθηκε "δηλαδή θα μετατρέψω σε κρεατομηχανές τις ερπύστριες των αρμάτων μου;".

Και ο Μακαρέζος εξήγησε, πιο ωμά, την κατάσταση "θα έπρεπε να πιάσουμε τις γωνίες της πλατείας Συντάγματος και να τουφεκάμε τον λαό...".

Ο Σπαντιδάκης, αμέσως μόλις έμαθε τα σχέδια των πολιτικών, που περιλάμβαναν και την δημιουργία πολιτοφυλακής της ΕΡΕ την ημέρα των εκλογών, δήλωσε στον βουλευτή Αθ. Φροντιστή. "Οι αξιωματικοί δεν έχουν καμία διάθεση να μεταβληθούν σε όργανα κανενός πολιτικού, αλλά θεωρούν υπεύθυνα και καταδικάζουν όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα". Είμαι σε θέση να διαβεβαιώσω, ότι δεν θα βρεθεί ούτε ανθυπολοχαγός πρόθυμος να πραγματοποιήσει τέτοια σχέδια!".

Οι δηλώσεις του Ανδρέα Παπανδρέου στην Σουηδική εφημερίδα "Εξτραπλαντέρ", στις 12 Απριλίου, ξεχυλίζουν το ποτήρι. "Θα πρέπει να υπάρξουν πολλοί νεκροί και τραυματίες και να ξαναγίνει ενας άλλος Αγιος Δομίνικος!". Επεσήμανε δε, πως εάν στις εκλογές κερδίσει η Ένωση Κέντρου, θα ορκίσει "επαναστατική" κυβέρνηση στην πλατεία Συντάγματος, αγνοώντας βασιλιά και Σύνταγμα. 

Την ίδια μέρα, οικοδόμοι έκαψαν το κέντρο της Αθήνας, τραυματίζοντας αστυνομικούς και πολίτες. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν καθαρή νίκη της Εν. Κέντρου. Αυτό με την σειρά του σήμαινε επέμβαση των πολίτικών, πράγμα θα οδηγούσε, πολύ πιθανά, σε νέο εμφύλιο πόλεμο.

Η τεταμένη και δύσκολη αυτή κατάσταση ώθησε τους συνταγματάρχες να αυτονομηθούν,  να ενεργήσουν κρυφά και να προλάβουν στρατηγούς, βασιλιά και πολιτικούς. Τα τανκς ήταν έτοιμα και στην τελευταία τους σύσκεψη ο Παττακός μίλησε, "εγώ δεν κάνω πίσω!". Και έδωσε το σύνθημα.  " Όποιος θέλει κοντά, όσοι δεν θέλετε απέναντι!". 

Και ήταν όλοι κοντά.

Ακολουθήστε το "Εξιστορώντας στην σελίδα μας στο Facebook, στο προφίλ μας στο Instagarm και κάντε εγγραφή στο κανάλι μας στο YouTube ώστε να μην χάνετε τα νεότερα ιστορικά μας άρθρα και τις συνεντεύξεις μας.